Deniz kaplumbağaları sucul yaşama tam uyum sağlamış, ön ve arka bacakları kürek şeklini almış, sadece yumurtlamak için kıyıya çıkan canlılardır. Dünyada bildirilen yedi deniz kaplumbağası türünden, beşi Akdeniz’de yer almaktadır. Ülkemiz sularında ise üç tür deniz kaplumbağası görülmektedir; Caretta caretta, Chelonia mydas ve Dermochelys coricea. Bunlardan yalnızca C. caretta ve Ch. mydas kıyılarımızda yumurtlamaktadır.
İri başlı deniz kaplumbağası C. caretta’nın Akdeniz’deki başlıca yuvalama alanları Yunanistan, Türkiye, Kıbrıs ve Libya’dır. Yeşil deniz kaplumbağası Chelonia mydas için başlıca yuvalama alanları ise Türkiye, Kıbrıs ve Suriye’dir. Ch. mydas için Türkiye’de toplamda 16 yuvalama kumsalı tespit edilmiş olup, bu yuvalama kumsallarının 6 tanesi (Tuzla, Akyatan, Karataş, Ağyatan, Yelkoma, Sugözü ve Yumurtalık kumsalları) Adana ilinde yer almaktadır.
Ülkemiz kumsallarını yumurtlamak için kullanan deniz kaplumbağaları, ülkemizin de taraf olduğu Bern ve Barselona anlaşmaları gereği “kesin koruma altına alınan fauna türleri” listesinde yer almaktadır. Ayrıca ülkemizin de üye olduğu IUCN (Uluslararası Dünya Doğayı Koruma Birliği) kriterlerine göre Ch. mydas “nesli tehlike altında olan” türler arasında (IUCN, 2004), C. caretta ise “hassas” türler arasında categorize edilmektedir (IUCN, 2015).
Fakültemiz bünyesinde bölgemizdeki kumsallarda yeşil deniz kaplumbağası Ch. mydas türünün yaz mevsimlerinde yuvalaması, yumurtlaması ve yuvadan yavru çıkışının takip edildiği çalışmalara katılımlar gerçekleşmiştir, ayrıca, deniz kaplumbağalarının balıkçıların kullandığı av aletlerinde bulunurluğuna ve deniz kaplumbağalarının yuva yaptığı bölgelerde mikroplastik kirliliğinin belirlenmesine yönelik çalışmalar gerçekleştirilmiştir.
Arş. Gör. Dr. İrem Nur YEŞİLYURT
